Fizjoterapia w chorobie Parkinsona

Choroba Parkinsona jest schorzeniem układu pozapiramidowego. Ma ona przewlekły, postępujący charakter. Podstawową rolą układu pozapiramidowego jest kontrola aktywności ruchowej. Układ pozapiramidowy, razem  z układem piramidowym, reguluje prawidłową postawę ciała i ruchy dowolne, napięcie mięśniowe oraz współruchy.

Układ pozapiramidowy posiada bardzo wiele połączeń z innymi poziomami układu nerwowego. Do najważniejszych zaliczamy połączenia z układem piramidowym, z rdzeniem kręgowym oraz z móżdżkiem.

W neuronach układu pozapiramidowego  działa wiele neuroprzekaźników, m.in.:

• Kwas gama-aminomasłowy (GABA)
• Kwas glutaminowy (Glu)
• Acetylocholina (Ach)
• Dopamina (DA) – odgrywa największą rolę w patofizjologii choroby Parkinsona

Niektóre  z nich mają charakter hamujący, np. GABA, inne pobudzający np. Glu. 

W chorobie Parkinsona dochodzi do zniszczenia neuronów części zbitej substancji czarnej, które produkują znaczne ilości dopaminy. W rezultacie następuje spadek stężenia dopaminy w prążkowiu i jądrze ogoniastym.

Objawy kliniczne choroby Parkinsona pojawiają się dopiero, gdy zniszczeniu ulegnie więcej niż 50% neuronów dopaminergicznych. 

Dopamina – neurotransmiter wytwarzany przez neurony istoty czarnej (ośrodkowego układu nerwowego). W zależności od miejsca działania odgrywa różną rolę.
1. W układzie pozapiramidowym odpowiada za napięcie mięśni, koordynację oraz napęd ruchowy.
2. W układzie limbicznym za emocje.
3. W podwzgórzu reguluje wydzielanie hormonów 

Główne objawy kliniczne choroby Parkinsona:

• Hipertonia – wzmożenie napięcia mięśni o typie plastycznym (typu „rury ołowianeh”)
• Hipokineza – obniżenie aktywności motorycznej
• Drżenie spoczynkowe.

Rozpoznanie choroby Parkinsona stawia się po stwierdzeniu występowania przynajmniej 2 z 3 powyższych objawów.  Diagnoza odbywa się tylko na podstawie obserwacji klinicznych.

Ponadto w chorobie Parkinsona  występują również zaburzenia wegetatywne: wzmożone wydzielanie śliny oraz łojotok, szczególnie dostrzegalny  w okolicy owłosionej skóry głowy, na czole, nosie, w okolicy fałdów nosowo-policzkowych, okolicy zausznej, na klatce piersiowej, w rzucie mostka i okolicy międzyłopatkowej.  U chorych można zaobserwować mikrofagię. Objaw ten jest b. specyficznym przejawem ograniczenia zdolności motorycznych  i amplitudy ruchu.

Objawy główne choroby Parkinsona:

• Wzmożone napięcie mięśniowe typu plastycznego („rury ołowianej”)
• Spowolnienie ruchowe
• Drżenie spoczynkowe

Dodatkowe objawy choroby Parkinsona:

• Mikrofagia
• Mowa niewyraźna, monotonna, cicha
• Iteracje i palialie (wielokrotne powtarzanie zdań lub ich części)
• Zaburzenia układu wegetatywnego (łojotok, ślinotok, zaparcia, ortostatyczne spadki ciśnienia, zaburzenia termoregulacji, zaburzenia w oddawaniu moczu, nietrzymanie moczu, dysfagia, zaburzenia czynności seksualnych)
• Początkowo jednostronność objawów
• Objaw „kręcenie pigułek”
• Objaw „koła zębatego”
• Rzadkie mruganie powiekami
• Zaburzenia skojarzonego ruchu gałek ocznych ku górze
• Problemy z inicjacją ruchu
• Chód drobnymi, małymi kroczkami
• Gwałtowne upadki do przodu (objaw wczesny)
• Stany depresyjne
• Dodatni wynik testu z lewodopą
• Wykluczenie wtórnego parkinsonizmu
• Ew. badanie PET (z wykazaniem obniżenia metabolizmu DA w istocie czarnej i prążkowiu

Leczenie choroby Parkinsona polega na farmakoterapii. Używa się m.in. leków antycholinergicznych, leków działających na układ dopaminergiczny. 

Usprawnianie w chorobie Parkinsona:

• Ćwiczenia oddechowe
• Ćwiczenia równoważne i postawy
• Doskonalenie chodu
• Ćwiczenia koordynacyjne
• Ćwiczenia rozciągające – w celu utrzymania prawidłowej postawy – mięsnie piersiowe i mięśnie górnej części klatki piersiowej; zginacze i prostowniki szyi; mięśnie tułowia; zginacze stawów biodrowych i mięśnie kończyn dolnych
• Ćwiczenia wolne z piłką, laską, taśmą
• Ćwiczenia w wodzie
• Masaż
• Muzykoterapia i taniec
• Hipoterapia
• Terapia zajęciowa – doskonalenia sprawności manualnej i posługiwania się  pomocami ortopedycznymi ułatwiającymi używanie przedmiotów codziennego użytku, zwiększa zdolność  pacjenta do samoobsługi i jego niezależność

Bibliografia:   Fizjoterapia w chorobach układu ruchu, Małgorzata Paprocka-Borowicz, Marcin Zawadzki, Wrocław 2007 
Firma transportowa oferuje przewóz sprzętu rehabilitacyjnego tanio.